Theo khuôn khổ Chương trình Nền tảng Đối tác Doanh nghiệp do chính phủ Úc tài trợ, ngày càng nhiều trang trại chăn nuôi sử dụng máy phát điện biogas (khí sinh học) do doanh nghiệp Việt Nam phát triển.
Ở một trang trại diện tích 6 hecta gần đầu nguồn sông Công (thuộc phường Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên), ông Trần Xuân Phong đang vận hành một trang trại chăn nuôi heo thịt gồm 4.000 con/lứa, 2 lứa/năm, tương đương 1.000 tấn heo thịt/năm.
Kể từ khi mở trang trại từ năm 2018, đến đầu năm 2024 ông Phong mới tìm được giải pháp để xử lý rốt ráo vấn đề mùi và chất thải xuất phát từ hoạt động chăn nuôi: đó là dùng máy phát điện sử dụng động cơ chạy bằng khí biogas từ hầm ủ phân heo.
Ông Trần Xuân Phong, chủ trang trại nuôi heo ở tỉnh Thái Nguyên, đang thao tác trên máy phát điện biogas. ẢNH: THỤY MIÊN
Trước khi mua máy phát điện, ông Phong cho biết phải xả trực tiếp chất thải của heo ra môi trường và đốt khí metan trong nỗ lực xử lý mùi. Tuy nhiên, cách làm này không mang lại hiệu quả như mong muốn mà lại gây ô nhiễm môi trường, cũng như góp phần làm biến đổi khí hậu.
Đến tháng 1.2024, ông sử dụng máy phát điện biogas, thiết bị sử dụng biogas từ chất thải chăn nuôi để tạo ra điện, giúp tận dụng nguồn năng lượng có sẵn, tiết kiệm chi phí và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
“Thay đổi lớn nhất so với trước và sau khi sử dụng máy phát điện là xử lý được vấn đề về mùi. Kế đến là giảm tiền điện sử dụng mỗi tháng”, mà theo ông ước tính là giảm được khoảng 50% tiền điện/tháng.
Máy phát điện được chủ trang trại sử dụng đến từ Công ty Chính Phát, và là kết quả của chương trình do chính phủ Úc đầu tư và bên đại diện thực hiện là Tổ chức Phát triển Hà Lan (SNV).
Chương trình đối tác với doanh nghiệp
Từ năm 2016, chính phủ Úc đã đầu tư 9,4 triệu AUD thông qua Chương trình Nền tảng Đối tác Doanh nghiệp (BPP) tại Việt Nam, theo đó hỗ trợ 16 đối tác tư nhân tập trung vào hành động ứng phó với biến đổi khí hậu, thị trường carbon bền vững, và sinh kế toàn diện, đặc biệt dành cho phụ nữ và người khuyết tật.
Các dự án hợp tác này, được triển khai qua ba vòng chủ đề lần lượt là phục hồi xanh, thị trường carbon, và thích ứng với biến đổi khí hậu, giúp cắt giảm 193.000 tấn khí CO₂, tạo ra hàng nghìn việc làm cho các nhóm yếu thế, và chứng minh giá trị của sự hợp tác toàn diện trong khu vực tư nhân.
Ông Trần Xuân Phong sử dụng ứng dụng trên điện thoại để quản lý máy phát điện biogas. ẢNH: THỤY MIÊN
Trong vòng chủ đề phục hồi xanh, một dự án BPP từ năm 2021 đã hỗ trợ những trang trại chăn nuôi heo trên khắp Việt Nam chuyển đổi khí sinh học dư thừa thành nguồn điện tái tạo với giá cả phải chăng từ năm 2021.
Bà Nguyễn Thị Quỳnh Hương, Quản lý Dự án SNV, chia sẻ dự án có tên Khí sinh học cho ngành chăn nuôi tuần hoàn. Đối tượng chính tiếp nhận tài trợ là các doanh nghiệp phát triển máy phát điện sử dụng biogas và dịch vụ năng lượng biogas cho các trang trại chăn nuôi.
Điểm đặc biệt của chương trình là cho thuê máy phát điện, vừa nhằm chứng minh chất lượng của máy phát điện biogas, vừa cung cấp dịch vụ cho thuê để các chủ trang trại không cần phải bỏ tiền đầu tư mua thiết bị. Thay vào đó, bên cho thuê, trong trường hợp này là Công ty Chính Phát, bán điện lại cho trang trại với giá rẻ hơn nhiều so với điện lưới trong giờ cao điểm và giờ trung bình.
Sau thời gian triển khai, dự án đã giúp các trang trại có lượng điện ổn định, giảm phát thải khí nhà kính, giảm chi phí năng lượng tới 25%, và tạo ra nguồn thu nhập mới cho nông dân, góp phần xây dựng ngành chăn nuôi bền vững và có trách nhiệm hơn với môi trường.
Bà Nguyễn Thị Quỳnh Hương, Quản lý Dự án SNV. ẢNH: THỤY MIÊN
Đến thời điểm chương trình hợp tác kết thúc vào tháng 12.2024, chương trình đã thành công lắp đặt 120 máy phát điện biogas tại 98 trang trại ở 24 tỉnh thành; xử lý hơn 3,2 triệu tấn phân chuồng mỗi năm; sản xuất hơn 16.800 MWh điện sạch; tạo ra hơn 500 việc làm, bao gồm đào tạo thế hệ kỹ thuật viên và nhân viên vận hành biogas mới, theo số liệu của Đại sứ quán Úc.
Còn theo bà Hương, dự án cũng đạt chứng nhận Thiết kế Tiêu chuẩn Vàng, trở thành dự án tín chỉ carbon biogas chăn nuôi đầu tiên tại Việt Nam sử dụng phần cứng chuyển đổi khí sinh học thành năng lượng sinh học.
Hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam phát triển thiết bị
Ông Tống Xuân Chính, Tổng giám đốc Công ty Chính Phát, cho hay việc gia nhập dự án vừa mang đến tiền tài trợ cho công ty phát triển máy phát điện biogas, vừa mở rộng và gần như làm thay đổi hoàn toàn thị trường máy phát điện, nhờ sự tham gia tích cực của các trang trại chăn nuôi.
“Bản chất máy phát điện biogas tương đối khó về khía cạnh kỹ thuật, chỉ có một số các nước châu Âu và Mỹ mới phát triển được, và các nước Đông Nam Á gần như chưa có cơ hội tiếp cận”, theo ông Chính. Nhờ nguồn tiền tài trợ cho dự án, các nhà nghiên cứu của những trường đại học kỹ thuật của Việt Nam vào cuộc để phối hợp với các doanh nghiệp nghiên cứu và phát triển dòng máy này.
Tính đến thời điểm hiện tại, 70% nguồn tài chính của công ty đến từ biogas, và hãng lắp đặt khoảng 150 hệ thống cho các trang trại trên toàn quốc.
“Công ty cũng đã kết hợp được điện từ biogas với điện mặt trời và điện gió, có nghĩa là kết hợp các hệ thống năng lượng tái tạo, mang đến nguồn điện ổn định hơn cho các trang trại quy mô lớn”, ông cho biết.
Trong quá trình kết hợp các hệ thống, Chính Phát cũng sở hữu một số công nghệ do Việt Nam làm chủ, chẳng hạn như hệ điều khiển từ xa. Thời gian tới, Công ty Chính Phát hy vọng có thể chuyển giao được công nghệ, cũng như xuất khẩu/bán cho các nước ở khu vực Đông Nam Á hoặc xa hơn nữa.
Về dự án trên, Đại sứ Úc Gillian Bird nhấn mạnh chính phủ Úc và Việt Nam đều cam kết đạt mục tiêu đưa mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
“Đây là một trong nhiều cách thức mà Úc đang hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng xanh và nền nông nghiệp bền vững hơn của Việt Nam. Chúng tôi rất vui mừng vì quan hệ đối tác này đang giúp giảm phát thải và chi phí năng lượng cũng như tạo việc làm và nguồn thu nhập mới cho nông dân”, theo Đại sứ Úc.